The Characters of Yusuf Franko - Outside of the Album, Beyond the Legend

Yusuf’un Dünyasını Haritalandırmak Mappıng Yusuf’s Unıverse

Lübnan’dan Pera’ya From Lebanon to Pera Diplomat, Cemiyet Adamı, Karikatürist: Yusuf Franko Kusa (1856–1933) Diplomat, Man of Society, Caricaturist: Yusuf Franko Kusa (1856–1933) “Kral’ın Adamları” “The King’s Men”

‘Yüklü’ Portreler ‘Charged’ Portraıts Avrupa’da Karikatür Caricature in Europe Osmanlı İmparatorluğu’nda Çizgiler ve Yasaklar Sketches and Bans in the Ottoman Empire

Günah, Sevap, Beyoğlu Vıce, Vırtue, Beyoğlu Beyoğlu Mizahı Beyoğlu Humor

Diplomatlar ve Mekânları Dıplomats and Theır Spaces 1885 İstanbul Konferansı The 1885 Istanbul Conference

Pera: Küresel Bir Sahne Pera: A Global Stage

Karikatüristin Ölümü The Death of a Carıcaturıst

Albümün Dışında, Efsanenin Ötesinde Outsıde of the Album, Beyond the Legend

Albümün Dışında, Efsanenin Ötesinde Outside of the Album, Beyond the Legend

Galata Kulesi.
James Robertson ve Felice Beato, 1857.
Ömer M. Koç Koleksiyonu. Galata Tower.
James Robertson and Felice Beato, 1857.
Ömer M. Koç Collection.

Galata’nın Ceneviz dönemi Surları, Altıncı Daire-i Belediyye’nin büyük çaplı yıkım operasyonuyla 1864 yılında yıkılmış, surların hendekleri doldurulmuş ve yerlerine yeni sokaklar açılmıştı. Bu sokaklarda mülk edinen ve apartman inşa eden birçok kişi, Belediye’nin yıkımları için kredi vermişti. Galata’s Genoese period fortifications were destroyed through the wide operations of Altıncı Daire-i Belediyye (Sixth Municipal District) in 1864; the ditches of the fortification were filled up, and new streets were opened in their place. Many individuals who acquired real estate and built apartment buildings in these streets had provided credit for the Municipality’s demolition efforts.

İstanbul Yangını.
E. Mazo, 1870.
Ömer M. Koç Koleksiyonu. Istanbul Fire.
E. Mazo, 1870.
Ömer M. Koç Collection.

1870 Büyük Pera Yangını bölgenin çok önemli bir kısmını yok etmiş, Beyoğlu’nun günümüze kadar ulaşan yapı stokunun büyük bir bölümü bu yangın sonrasında boşalan alanlara inşa edilmiştir. The Great Pera Fire of 1870 destroyed a greater part of the area, and many Beyoğlu buildings that survive to date were constructed on the spaces vacated after this fire.

Küçük Kabristan.
James Robertson ve Felice Beato, 1857.
Ömer M. Koç Koleksiyonu. The Petits-Champs des Morts.
James Robertson and Felice Beato, 1857.
Ömer M. Koç Collection.

Küçük Kabristan ya da Petits-Champs des Morts, Tepebaşı’ndan Kasımpaşa sahiline kadar uzanan bir Müslüman mezarlığıydı. Tepebaşı Bahçesi (Jardin des Petits-Champs), bu mezarlığın üst kısmı üzerine dökülen Tünel inşaatının hafriyatı üstüne kurulmuştu. 19. yüzyılın ikinci yarısından 1930’lara kadar hem aşağıdan hem yukarıdan yayılan yerleşimler mezarlığı yok etmiştir. The Little Cemetery (or Petits-Champs des Morts) was a Muslim cemetery that stretched from Tepebaşı to the Kasımpaşa coast. The Tepebaşı Garden (Jardin des Petits-Champs) was established on rubble from the Tünel construction that was spread over this cemetery. From the second half of the 19th century until the 1930s the advance of settlement from both above and below have engulfed and annihilated the cemetery.

Mihran Balassan.
Tarihsiz. Mihran Balassan.
Undated.

Yusuf’un bu karakterinin ismi dışında hakkında bir bilgimiz bulunmuyor. Ancak yıkıntılara bakarak Danse Macabre’ı çalan Ermeni müzisyen Mihran Balassan, yüzyıl sonunda Pera’nın hâlini tasvir için gayet iyi bir metafor imkânı veriyor. Pera gerçekten de bir diplomasi merkezi, küresel bir sahne, bir modernleşme hikâyesiydi. Fakat tüm uluslararası pazarlıklar, çokkültürlü danslar, iddialı inşaatlar; mezarlıkların üstünde, yıkıntıların yanı başında, geçmişin hayaletlerinin koynunda gerçekleşiyordu. Dahası hayaletler bölgeyi bu dönemden sonra da rahat bırakmadı. Bu yüzden bu hikâyenin arka fonunda ‘Ölüm Dansı’ çalıyor. Other than his name, we have no information about this character that Yusuf drew. However, an Armenian musician named Mihran Balassan, playing Danse Macabre while contemplating the ruins, makes an apt metaphor for the state of Pera at the end of the century. Pera was truly a center of diplomacy, a global stage, a story of modernization. However, all these international negotiations, these multicultural dances and receptions, and these imposing construction projects were taking place on top of cemeteries, right next to ruins, in contact with the ghosts of the past. And the ghosts kept haunting the area after this period as well. This is the reason why Dance Macabre is playing in the background of this story.

Pera’nın tarihi, bir efsanenin tarihi olarak yazılmıştır. Artık olmayan insanların, mekânların aykırılığının vurgulandığı, kimi zaman yerilen, kimi zaman özlenen ve öykünülen, ama hep efsunlu bir dünya. Burada Mösyöler ve Madamlar, balolar ve operalar, bahçeler ve oteller vardır. Yusuf Franko’nun albümü, alaycı ve zaman zaman muhalif olsa da, bu efsanenin sınırlarının içinde gezinir. Oysa bir de dışarısı vardır. Burada toprağın ve tarihin derinliğine gömülen mezarlıklar, tüm bölgeyi küle döndüren yangınlar, yollara ve apartmanlara yer açmak için yıkılan Ortaçağ surları bulunur. Göçmenler, dilenciler, yerinden edilenler, efsunlu inşaatlarda çalışırken ölenler; kronik susuzluk, hastalık, kirlilik, albümde kendine yer bulamamıştır.

Pera’s history was written as that of a legend. This is a world that emphasized the incongruity of the people and places that no longer exist. It is sometimes approached with criticism, and at other times with nostalgia and envy, but always as a magical universe —a universe of Messieurs and Mesdames, balls and operas, gardens and hotels. Yusuf Franko’s album, though occasionally mocking and critical, operates within the delimitations of this legend. Yet there is also the outside. Here are cemeteries buried deep into the ground and deep into history, fires that turned the whole area into ashes, Middle Age fortifications that have been demolished to make room for roads and apartment buildings. Migrants, beggars, the displaced, and those who died while working in haunted constructions, chronic thirst, sickness, and pollution… None of these have found a place in this album.